In aanloop naar haar keynote tijdens het lichtevent Future Lighting op woensdag 20 november deelt de Belgische lichtontwerper Sabine De Schutter haar visie op circulair lichtontwerp. In een sector waar een bredere visie op duurzaamheid steeds meer doorbreekt, ziet De Schutter niet alleen uitdagingen, maar ook tal van kansen. Ze bespreekt hoe regelgeving en innovaties vanuit de lichtindustrie samen de weg vrijmaken voor een circulaire toekomst.
Wetgeving als katalysator voor verandering
Sabine De Schutter benadrukt dat de verlichtingssector zich in een fase van grote veranderingen bevindt, mede door nieuwe Europese regelgeving. “De EU heeft recent meerdere maatregelen aangekondigd waarbij ze breder wil kijken naar duurzaamheid. Circulariteit gaat hierdoor de toekomst worden, ook voor verlichting,” stelt ze vast.
“In Duitsland zijn er bijvoorbeeld subsidies voor verlichtingsarmaturen die voldoen aan bepaalde energie-efficiëntienormen. Gelijkaardige wetgevingen en steunmaatregelen rond circulariteit zullen binnenkort ongetwijfeld een grote push geven aan fabrikanten om met betere technologieën en ontwerpen te komen,” aldus De Schutter.
Bredere focus op totale voetafdruk van verlichting
Sabine benadrukt dat circulair lichtontwerp veel verder gaat dan alleen efficiëntie. “Dat beperkt zich vaak tot het besparen van energie en kosten, terwijl circulair ontwerp naar het grotere geheel kijkt. Het gaat immers ook om afvalverwerking en het minimaliseren van de totale ecologische impact van de producten die we gebruiken.”
Demontage als integraal onderdeel van het ontwerp
Een cruciaal element in circulaire verlichting, aldus De Schutter, is dat men al vanaf het ontwerp nadenkt over hoe verlichting gedemonteerd kan worden aan het einde van de levensduur. Ze verwijst hierbij naar projecten met een korte levensduur, zoals in de horeca, waar interieur en verlichting regelmatig worden vernieuwd. “Bij projecten met een levensduur van vijf tot tien jaar is het absoluut noodzakelijk om het ontwerp zo te maken dat verlichting makkelijk te demonteren en hergebruiken is.”
Projecten met een langere levensduur, zoals scholen, vergen volgens De Schutter een andere aanpak: “Bij zulke projecten draait het om duurzaamheid op de lange termijn en hoe verlichting na verloop van tijd kan worden vervangen of gerepareerd.”
Langere levensduur dankzij flexibiliteit en standaardisatie
Een ander belangrijk aspect van circulair lichtontwerp is daarom volgens De Schutter de flexibiliteit om verlichtingscomponenten te vervangen zonder dat de hele armatuur hoeft te worden weggegooid. “Dat kan via standaardisering. Ik denk bv. aan standaard sockets voor LED-chips, waarmee LED-componenten eenvoudig kunnen worden vervangen. Die bestaan trouwens al.”
Dit soort flexibiliteit ziet De Schutter ook terug in de projecten waar zij aan werkt. “Bij een foodmarkt waar we recent aan werkten, hebben we de verlichting zo ontworpen dat de chips makkelijk kunnen worden vervangen als er een nieuwe zaak opent met andere verlichtingsbehoeften.”
Markt in beweging biedt veel nieuwe kansen
De Schutter ziet een belangrijke kans voor architecten, interieurarchitecten en lichtontwerpers om kritische vragen te stellen over de producten die ze gebruiken. “Hoe werkt dit product? Hoe is het opgebouwd? En vooral, hoe kan het gedemonteerd en gerepareerd worden?” Hoewel er volgens haar nog veel vraagtekens zijn, ziet ze de toekomst positief.
“Ik denk dat het voor installateurs vooral een opportuniteit is om zich anders te positioneren in de markt. Er zijn daarnaast al fabrikanten die kits aanbieden waarmee verlichting eenvoudig kan worden aangepast. Circulaire verlichting is dus een markt in volle ontwikkeling met veel kansen voor al wie hier nu al op inspeelt en zich aanpast.”
Vooruitblik op Future Lighting
Tijdens haar keynote op Future Lighting zal De Schutter verder ingaan op deze thema’s. Ze zal ook een discussieronde modereren waarin ze hoopt te horen hoe andere spelers in de sector, zoals installateurs en fabrikanten, de overgang naar circulair lichtontwerp ervaren. “Ik ben alvast zeer benieuwd naar de visies van de verschillende stakeholders en naar welke rol ze willen spelen in de toekomst van de verlichtingsindustrie,” besluit ze.
